Staaltjes van kozijnvernuft

Staaltjes van kozijnvernuft

Van Wijk Houtindustrie bedenkt inventieve oplossingen.

Oude ramen, kozijnen en deuren zijn doorgaans gemaakt van een houtsoort die wel wat jaartjes meekon. Grenen kozijnhout van 100 jaar oud kan nog in goede staat verkeren. Maar dat geldt zeker niet overal en altijd. Door nalatig onderhoud bijvoorbeeld kunnen vocht, vorst en schimmel het hout aantasten. De verf bladdert af en het hout is dan vaak niet meer te redden. De eigenaar ontkomt niet aan gehele of gedeeltelijke vervanging.
Niet zelden zitten die oude kozijnen in panden met een monumentale status. Dat wil zeggen dat de gevel er na de opknapbeurt net zo uit moet zien als ervoor. Dezelfde profilering in stijlen en dorpels van de kozijnen, ramen en in het overige houtwerk. En tegelijk gelden moderne eisen voor de energieprestatie en inbraakveiligheid. Bovendien zullen de ontwerpende en uitvoerende partij zoveel mogelijk rekening willen houden met de comfortwensen van de gebruikers. Probeer al die eisen en wensen maar eens samen te brengen in een functioneel raamkozijn. Daarvoor heb je bedrijven nodig met bijzondere creatieve talenten.
Van Wijk Houtindustrie in Amsterdam is zo’n bedrijf dat zich heeft toegelegd op deze zogeheten ‘specials’, maatoplossingen voor bijzondere restauratiewerken. In nummer zes van 2017 heeft Raam en Deur er al een besproken: de restauratie van het eerste perron op station Amsterdam Centraal. In dit nummer twee andere bijzondere projecten: de aanpak van rijksmonument Spui 122 in Amsterdam dat voorzien is van compleet nieuwe schuiframen, kozijnen en omlijstingen en de restauratie van het huis op landgoed Bingerden waar het bedrijf schuiframen verving door draai/schuiframen met meebewegende horren.

Han van Wijk: “Na drie dagen overleg hebben we de steiger geplaatst en zijn we aan de slag gegaan”


Spui 122 in Amsterdam
De eigenaren van het pand waren al ruim twee jaar met de gemeente en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed aan het steggelen over een vergunning voor een grondige aanpak van de gevel. Het gaat om een rijksmonument en dan zijn de regels en wetten buitengewoon streng. Als de wensen van de eigenaar iets afwijken van wat de regels voorschrijven, dan heb je een probleem en wordt het verkrijgen van een vergunning een lang en moeizaam traject. Ook hier wilde het niet vlotten. Han van Wijk, directeur van Van Wijk Houtindustrie, werd erbij gehaald.

Tevreden
Han van Wijk nam de opdracht graag aan: “Wij herkennen zulke situaties. Ik werk al 35 jaar aan monumenten in het centrum van de hoofdstad en ken de mensen die over de vergunningen gaan. Belangrijker nog: zij kennen ons bedrijf. Ze weten dat we over veel kennis beschikken als het gaat om stijl, uitvoering en detaillering van het houtwerk in de gevel. We leveren duurzame kwaliteit in afwerking en materiaalkeuze. En wat we wel vaker doen, hebben we ook hier gedaan. We hebben voorgesteld de aanpak van de gevel te kwalificeren als onderhoudswerkzaamheden. Daarbij beoordeel je de kwaliteit van het bestaande hout tijdens de uitvoering. Alles wat voor meer dan 50 procent rot is, ga je niet herstellen maar vervangen. Dan kun je direct aan de slag zonder een vergunning. Na drie dagen overleg hebben we de steiger geplaatst en zijn we aan de slag gegaan. Voor de delen die vervangen moesten worden hebben we enkele schetsen overlegd. Als je zo werkt scheelt dat ook weer een hoop tekenwerk en dus kosten. We zijn nu bijna klaar. Het ziet er top uit. De eigenaren zijn tevreden en de instanties ook.”

Irokohout
Met name de houten omlijsting en de getoogde vensters in de dakkapellen waren ernstig aangetast en niet meer te redden. Deze heeft Van Wijk opnieuw gemaakt en links en rechts voorzien van een gesloten en klassiek geornamenteerde schijnbalustrade. Alle delen die zijn vervangen tot en met de glaslatten zijn gemaakt van iroko (fsc), een houtsoort in de duurzaamheidsklasse 1 tot 2.
Van Wijk: “Tenzij anders voorgeschreven, passen we deze houtsoort toe. Er zijn ook nog wel eens klanten die menen dat ze met oregon pine beter uit zijn. Dan probeer ik ze toch te overtuigen door te wijzen op het onderhoud. Want het wil nog wel eens gebeuren dat men wat nalatig is en zich niet houdt aan de vereiste frequentie van de schilderbeurten. Dat is met iroko geen probleem. Je kunt gerust eens een schilderbeurt overslaan. Zelfs na 20 jaar zonder onderhoud is er nog geen centje pijn. Met oregon pine loop je in zulke gevallen meer risico.”


Landgoed Bingerden

De geschiedenis van bebouwing op Landgoed Bingerden in Angerlo (gemeente Zevenaar) begon in 970 na Chr., maar het huis dat er nu staat is gebouwd in 1958, een iets kleinere versie van het gebouw dat in 1945 door terugkerende Duitse soldaten in brand werd gestoken. De tuin is rijksmonument. De bewoners Eugènie van Weede en haar dochter jonkvrouw Constance van Weede zijn telgen van het familielid dat de buitenplaats in 1661 verwierf.

In 2016 waren de kozijnen ramen, deuren toe aan vervanging. Constance van Weede had enkele bijzondere wensen voor de functionaliteit van de ramen. Via via kwam de opdracht terecht op het bordje van Van Wijk Houtindustrie.

Het gebouw is geen monument, maar is wel een belangrijk element in het ensemble van koetshuis, landschappelijk tuin en cirkelvormige oprit. Een verandering in de roede-indeling van de schuiframen of de profielen van het kozijnhout zou de harmonie van het geheel verstoren. Hoewel de restauratie in strikte zin dus niet gebonden was aan de regels die gelden voor monumenten, werd Van Wijk geacht te doen alsof dat wel zo was. Daarbovenop kwamen nog de comfortwensen van de opdrachtgever.

Han van Wijk kreeg zo te maken met een ingewikkelde klus: “De wensen van de bewoners logen er niet om. Ze hadden erg veel last van vliegen en lieveheersbeestjes. Op zolder lagen tienduizenden dode exemplaren. Er was dringend behoefte aan een horrensysteem. De opdrachtgever wilde niet het ongemak van losse horren. Bovendien wilde de eigenaresse kunnen ventileren langs het plafond en daar kun je sowieso geen losse horren toepassen. Door die wensen heb je dan al te maken met twee schuivende raamdelen in één kozijn. En om de ramen gemakkelijk van binnenuit te kunnen lappen, moesten ze ook nog eens naar binnen kunnen draaien. De opdracht was, kort gezegd: maak een schuif/draairaam met ingebouwde horren aan de boven- en onderzijde. Een echte hersenkraker. Het is een raam geworden waar we met recht trots op mogen zijn.”

Kozijnvernuft
Met name de uitwerking van het horrensysteem mag gerust een staaltje van ‘kozijnvernuft’ genoemd worden. De geveerde horrenrollen zijn verwerkt in boven- en onderdorpel en zijn aan de schuiframen bevestigd met een setje magneten. Schuif je het raam omhoog, dan trek je tegelijk de hor van de rol. En aan de bovenzijde gebeurt hetzelfde als het bovenlicht in ventilatiestand wordt geschoven. Bij gebruik van de draaifunctie van het raam klik je eenvoudigweg de magneetjes los.

Natuursteen
De kozijnen zijn compleet met natuurstenen onderdorpel geassembleerd in de fabriekshal van het familiebedrijf. Het natuursteen is ambachtelijk gefrijnd. Han van Wijk: “Dat betekent dat de steenhouwer met hamer en beitel een lichte oppervlaktestructuur in de dorpels heeft geslagen. Wij werken graag voor opdrachtgevers die eenzelfde passie hebben voor het ambachtelijke als wijzelf. Jonkvrouwe Constance van Weede was voor ons zo’n opdrachtgever.”


Echt familiebedrijf
Van Wijk Houtindustrie kan met recht een familiebedrijf genoemd worden, want de hele familie werkt in het bedrijf. Han van Wijk haalt de werken binnen. Zoon Jeroen zorgt voor de uitvoering. Loes van Wijk, de vrouw van Han, doet de administratie. Zij wordt parttime gesecondeerd door dochter Marieke, die een eigen bedrijf voor luchtplanten is gestart. Samen met Jeroen ontwerpt Marieke ook meubelen en onder de naam Van Wijk Design komen trendy massiefhouten wastafels tot stand.
Bij Van Wijk Houtindustrie werken vijftien mensen, allemaal in vast dienstverband. Met deze ploeg kan het bedrijf elke kozijnuitdaging aan, van de eerste schetsen tot en met montage en aftimmering op locatie.


Keurmerken
Het schuiframensysteem van Van Wijk Houtindustrie is door SKH in Wageningen getest op wind- water- en geluiddichtheid. Verder voldoet het systeem aan de eisen die het Politiekeurmerk stelt aan inbraakveiligheid.


 

Tekst Arie Grevers
Fotografie Marjolein Ansink

 

Hier uw advertentie?
Bel +31 (0)73 503 35 44.