No-nonsense circulair bouwpakket

No-nonsense circulair bouwpakket

The Green House (Utrecht) – gedetailleerd op demontabiliteit.
Reduce, re-use en recycle, dat waren de circulaire ontwerpprincipes van The Green House in Utrecht. Projectarchitect Jaap Bosch van architectenbureau cepezed vertaalde die uitgangspunten naar een typisch cepezed-ontwerp: no-nonsense, basic, simpel. Tegelijkertijd is het paviljoen voor maar liefst 80 procent circulair. Bij de gevels zit die circulairiteit onder meer in het hergebruik van glas uit een aanpalend gebouw, in het vermijden van kit en pur in de vliesgevel en in detailleren op demontabiliteit. Facade-engineer Pim van de Bunt van De Groot en Visser: “Alles kan zo weer uit elkaar.” Cepezed vertaalde de trits van reduce, re-use en recycle in een no-nonsense gebouw dat onmiskenbaar de signatuur draagt van het Delftse architectenbureau: The Green House is in essentie een flexibel, open gebouw met een staalconstructie. In het paviljoen zijn materiaalgebruik en installaties geminimaliseerd. Het café-restaurant annex vergaderlocatie is ‘remontabel’: het kan als een bouwpakket worden gedemonteerd en weer geremonteerd en alles in het gebouw dat niet herbruikbaar is, wordt op duurzame wijze teruggenomen in de materiaalketen.

Tijdelijke invulling
Cepezed transformeerde in 2014 de voormalige Knoopkazerne aan de Utrechtse Croeselaan tot een modern rijkskantoor. Het Rijksvastgoedbedrijf vroeg het consortium van Strukton, Ballast Nedam, cateraar Albron als gebruiker en architectenbureau cepezed ook een oplossing voor de ruimte tussen de Knoopkazerne en het naastgelegen hoofdkantoor van de Rabobank. Omdat een definitieve bestemming voor deze locatie pas over vijftien jaar aan de orde is, zocht cepezed naar een tijdelijke invulling. Dat werd het circulaire paviljoen The Green House.

Circulair tot in de details
Projectarchitect Jaap Bosch noemt The Green House ‘een gebouw dat in zekere zin helemaal niet spectaculair is’: “Maar de som der delen maakt het interessant – en circulair. Het paviljoen is heel basic. Dat is ook de charme van het gebouw.” The Green House ontstond uit de vraag van het Rijksvastgoedbedrijf om additioneel aan de renovatieopgave van de Knoopkazerne, een tijdelijk paviljoen te ontwerpen. Bosch: “Vervolgens is door het consortium van Strukton, Ballast Nedam, cateringbedrijf Albron en cepezed als architect besloten een circulair, remontabel gebouw te maken. Daarna is een soort sneeuwbaleffect ontstaan en is het circulaire principe echt tot in de details doorgevoerd, tot en met de plantenbakken in de eigen productiekas aan toe.”

Supermodulair staalskelet
Duurzaam is The Green House vooral dankzij zijn supermodulaire staalskelet van gegalvaniseerde profielen met droge verbindingen. Bosch: “Dat kun je demonteren en weer in elkaar zetten, ook in allerlei andere configuraties.” En het idee van een prefab bouwpakket is hier tot het uiterste doorgevoerd. De fundering bijvoorbeeld bestaat niet uit gestort beton, maar uit remontabele betonnen blokken en stelconplaten. De beganegrondvloer is geen gestorte vloer, maar een vloer uit hergebruikte klinkers afkomstig van een kade in Tiel.” Die klinkers liggen op een verdicht zandbed met vloerverwarming. De verdiepingsvloer bestaat uit prefab houten elementen. Het dak van The Green House bestaat uit lichte geperforeerde staalplaat, gevuld met isolatie voor de akoestiek.

Dingen níet doen
The Green House is niet 100 procent circulair. Bosch: “Niet alle onderdelen van een gebouw zijn als circulair product te krijgen. Bijvoorbeeld dakbedekking met een in dit project gevraagde levensduur van vijftien jaar. Als het gaat om circulariteit hebben we gestreefd naar een maximum. Berekeningen kwamen uit op een score van 80 procent. Dat is zeer hoog. We hebben niet alleen gezocht naar circulaire producten, maar vooral ook dingen níet gedaan, niet toegepast. Zo is het paviljoen tijdens het ontwerptraject verkleind omdat bleek dat Albron geen behoefte had aan het maximale oppervlak.”

Rookglas uit de kazerne
De maatvoering van The Green House is geënt op de rookglazen gevelpanelen uit de naastgelegen voormalige Knoopkazerne. De glaspanelen kregen in het paviljoen een nieuwe functie als tweede huid en als eerste huid voor de kas in het paviljoen. Facade-engineer Pim van de Bunt van De Groot en Visser: “In het paviljoen zijn de oude balkonruiten van de kazerne een-op-een overgenomen, zonder nabewerking, zonder schoonmaken. Ze zijn alleen gekanteld, van staand naar liggend.” Door de 1,5 meter brede en een meter hoge panelen te kantelen, ontstond voor het hele paviljoen een handzame constructiemaat. De zes millimeter enkel gelaagd glaspanelen zijn gepotdekseld geplaatst, in zelfontworpen stoeltjesprofielen, vijf rijen hoog, met onder en boven een eindprofiel. De voorzetgevel van spiegelend rookglas functioneert als natuurlijke ventilatiespouw en zorgt voor een strak aanzicht.

SIPS
Achter het rookglas bevindt zich een dragende gevel van prefab SIPS-elementen. De elementen bestaan uit een sandwichpaneel met een vormvaste kern van CFK-vrij en 100 procent recyclebaar geëxpandeerd polystyreen. Aan de binnenzijde zijn de panelen afgewerkt met gerecycled vilt. De SIPS-elementen hebben aan de buitenzijde een damp-open waterdichte folie als waterkering. Pim van de Bunt noemt de maatvoering van de SIPS-elementen in The Green House ambitieus: “De elementen zijn 5,07 meter breed en 2,5 meter hoog. Om de stabiliteit te borgen zijn ze onderling ter plekke van de elementnaden met elkaar verbonden met stalen hoeklijnen.” Aan de SIPS-elementen bevinden zich gegalvaniseerde traliespanten met een hart-op-hartafstand van 1510 millimeter. Van de Bunt: “Deze vakwerkspanten zijn geschroefd bevestigd en fixeren rondom de afstand tussen binnen- en buitengevel. Op de spanten zijn de stoeltjesprofielen gemonteerd waarin het glas uit de Knoopskazerne gepotdekseld is aangebracht. Door de slankheid van de traliespanten is er halverwege de hoogte een staalkabel rondom aangebracht, die de stabiliteit van de traliespanten garandeert.”

Vliesgevel zonder kit en pur
Op de begane grond heeft The Green House een volledig demontabele standaard aluminium Schüco WF60-pui met triple isolatieglas. Pim van de Bunt: “Op zich is aan dit systeem niets specifiek circulair. Wel hebben wij aan de circulaire uitgangspunten van het ontwerp aangehaakt door bij het afwerken van de pui geen pur en kit te gebruiken om de naden luchtdicht af te sluiten. Om toch de garantie van luchtdichtheid te geven, is gewerkt met een gecomprimeerde band, die qua milieu-impact vele malen beter scoort dan kit en pur.”

Circulaire businesscase
The Green House moest niet alleen circulair worden, als businesscase moest het project ook gewoon haalbaar zijn, aldus Strukton, Ballast Nedam en Albron. Om dat te borgen, koos het drietal als circulaire businessmodellen:
• de inzet van duurzame energie, biobased- of volledig recyclebare materialen;
• het herwinnen van bruikbare materialen en energie uit afvalproducten of bijproducten;
• verlengen van de levensduur van producten door reparatie, upgrading en wederverkoop;
• de inzet van deelplatformen voor gedeeld gebruik van producten, toegang tot en eigenaarschap van producten;
• toegang tot producten in plaats van bezit van producten (pay for use).

Tekst Hans Fuchs Foto’s cepezed

Voor meer beeld zie het artikel in de rubriek 'Duurzaamheid' op pagina 18,19 en 21 in Raam en Deur 3 via de link: www.raamendeuronline.nl/digitaal
Wilt u een abonnement op Raam en Deur? Maak dan nu gebruik van de link: www.raamendeuronline.nl/abonneren

Hier uw advertentie?
Bel +31 (0)73 503 35 44.