Krachtpatser met goede uitstraling

Krachtpatser met goede uitstraling

Scharnierfabrikanten investeren in draagkracht en design

Nederland is, vergeleken met andere Europese landen, hét land van de openslaande dubbele deuren. Gecombineerd met het toenemend gebruik van tripleglas, en daardoor steeds zwaardere deuren, stelt dit fabrikanten van scharnieren voor de uitdaging te investeren in de draagkracht. Andere speerpunten waarop de producenten zich richten zijn veiligheid, verwerkingsgemak en design, zo blijkt uit een rondgang. 

Hoewel vaak amper zichtbaar en relatief onopvallend in het kozijn verwerkt, is een scharnier een essentiële schakel in het goed functioneren van een deur of openslaand raam. “Net als het slot aan de andere kant van een deur verdienen scharnieren de volle aandacht. De synergie tussen slot en scharnieren zorgt voor een perfect lopende deur. Als je die met één vinger dicht kunt drukken, loopt de deur in een optimale lijn. Die balans is belangrijk voor een lange levensduur van de deur, het slot en de scharnieren”, zegt Edwin van Houten, product sales manager Benelux van Maco Beschläge.

“De synergie tussen slot en scharnieren zorgt voor een perfect lopende deur” – Edwin van Houten, Maco Beschläge

Krachtenverdeling
De juiste krachtenverdeling is voor alle fabrikanten een continu aandachtspunt. “Deuren worden steeds zwaarder en dat vraagt een hoger draagvermogen van het scharnier. Met de introductie van de Titan eind 2019 hebben we mede in die ontwikkeling voorzien”, zegt Ralph Oosterhoorn, manager business development van AXA Home Security. “Door de Titan te gebruiken kan de timmerman het in de meeste gevallen af met drie scharnieren in plaats van vier. Dat scheelt hem toch weer werk, tijd en dus geld.”

AXA Titan Veiligheidsversie gemonteerd. Het is tegenwoordig gangbaar om in plaats van voor dievenpennen te kiezen voor inbraakveilige oplossingen.

Ook Themans S2 Hang- en Sluitwerk richt zijn pijlen op de juiste verdeling van de trek- en torsiekrachten waaraan deuren onderhevig zijn. “Daarbij kijken we vooral naar de verdeling van de scharnieren over een kozijn. Traditioneel kennen we voor de houten deuren de verdeling twee boven, één in het midden en één scharnier onder in het kozijn, maar wij hadden al langer onze twijfels over de logica van die verdeling”, vertelt managing director Bert van Lieshout. Samen met Kegro Deuren deed Themans S2 onderzoek naar de verdeling en dat heeft geresulteerd in een advies voor een andere positionering van de scharnieren (zie kader Betere verdeling van scharnieren).
Breuer & Schmitz begon jaren gelden met scharnieren met hogere draagvermogens. “Door de ervaring met projectscharnieren zijn we als eerste in Nederland met de driedelige knoop op de markt gekomen. Met 140 kilo draagvermogen bij drie scharnieren”, zegt Gijs-Bert Drost, accountmanager bij Breuer & Schmitz.

Rollenband
Een trend die zich volgens Maco Beschläge als maar verder doorontwikkeld, zijn de rollenbandscharnieren voor aluminium en kunststof deuren. “Wij hebben daarvoor ons Prodoor-assortiment opgezet”, zegt Van Houten. “Met ondanks de hoge draagkrachten tot 160 kilo, toch nog een groot 3D verstelbereik en behoud van goede afdichting.” In de basis heb je met maar twee van deze scharnieren voldoende draagkracht waarop een deur perfect draait. “Een derde of vierde scharnier werkt alleen maar tegen in het draaimoment.”

Dievenpen
Een andere, inmiddels breed gedeelde ontwikkeling is het vervangen van een dievenpen door een andere inbraakveilige oplossing waarvoor geen uitsparingen in het kozijn gefreesd hoeven te worden. Dit scheelt niet alleen tijd en werk, het voorkomt bovendien de kans op zwakke plekken in houten kozijnen door inlopend vocht en vuil. Vaak worden de gefreesde gaten onvoldoende beschermd omdat deze lastig zorgvuldig te verven zijn, waardoor ze gevoelig zijn voor houtrot. Zo presenteerde AXA Home Security vorig jaar de Titan, waarvan na montage met behulp van een schuifje de pen vergrendeld kan worden. Themans ontwikkelde de S2 UltiMaxx, die ook geen dievenpen heeft, maar wel inbraakwerend is. Een lip die achter de knoop van het scharnier haakt, zorgt ervoor dat de deur of het raam niet uit het kozijn getild kan worden, zelfs niet als de pen eruit wordt gehaald.

Verwerkingsgemak
Behalve veiligheid bieden deze ‘dievenpenloze’ scharnieren de verwerker extra gemak bij de verwerking. “De Titan is eenvoudig en snel te monteren en daar profiteert de timmerman van. Minder scharnieren per deur die bovendien eenvoudiger te plaatsen zijn. Dat betekent voor de timmerman dat hij meer deuren op een dag kan afhangen”, aldus Oosterhoorn.
“Door de speciale topforce glijlagers staan wij hoog op het verlanglijstje van de deurenafhangers. Bij onze scharnieren zijn geen extra handelingen nodig voor de inbraakwerendheid”, zegt Drost.

Esthetisch
Naast draagkracht en veiligheid blijft ook de esthetische uitstraling van de scharnieren een belangrijk onderdeel in de ontwikkeling van de collecties. “Het design is voor ons altijd een speerpunt”, zegt Drost. “Wij leveren voornamelijk projectmatig voor de utiliteit en zorgsector, zoals ziekenhuizen. Daar is naast gegarandeerde kwaliteit ook de uitstraling van de scharnieren erg belangrijk.”
Het nieuwe scharnier ‘Connect’ is hiervan een mooi voorbeeld. “Bekabeling voor stroom en data loopt door het scharnier heen. Dus een extra veer tussen kozijn en deur is niet meer nodig en dat is optisch een mooie verbetering en ook een vorm van verwerkingsgemak.”
Een ontwikkeling die ze ook bij Simonswerk waarnemen. “Het design wordt steeds belangrijker bij de keuze van scharnieren. Dat geldt vooral voor de woningbouw in het hogere segment en in de hotelwereld. Daar moet het hang- en sluitwerk één zijn met de deur, of die nu van glas, hout of een ander materiaal is”, zegt Wolfgang Bruns, sales manager export van Simonswerk.

Verdekt liggend
Ook de vraag naar verdekt liggende scharnieren zien ze bij Simonswerk gestaag groeien. Bruns: “Je ziet dat de vraag steeds extremer wordt. Sommige klanten willen het liefst dat de deur in zijn geheel wegvalt in de wand. Geen kozijnen meer zien en het liefst ook geen scharnieren en sluitwerk zodat de deur naadloos aansluit op de wand en een onderdeel van de wand wordt.”
Maco Beschläge merkt ook de behoefte op aan verdekt liggende scharnieren. “Vooral architecten zijn daar dol op dus dat kan voor ons zeker kansen bieden. Voorlopig nog niet voor de massa, maar we gaan zeker pionieren binnen die productgroep”, zegt Van Houten.
Themans presenteert een nieuw 3D-verstelbaar scharnier voor houten deuren in houten, kunststof of aluminium kozijnen. Van Lieshout: “Een heel compact scharnier dat weinig ruimte nodig heeft en daarom erg geschikt is voor naar binnendraaiende deuren. Aan de hangkant van naar binnendraaiende deuren is nooit veel ruimte.”
Ook Breuer & Schmitz ziet de groei in deze markt. Drost: “We zijn vier jaar geleden begonnen met de HiDe-3D en we breiden alleen maar uit. Dit jaar zijn we weer met twee nieuwe modellen op de markt gekomen en het draagvermogen gaat al naar 150 kilo.”

Kleur en materiaal
Kleur- en materiaalgebruik vormen een andere trend waarop nagenoeg alle producenten zich richten. “In principe zijn alle kleuren mogelijk, maar vooral zwart wordt veel gevraagd”, zegt Bert van Lieshout. Themans heeft geen gekleurde scharnieren op voorraad: “Maar op verzoek kunnen we die poedercoaten in elke gewenste kleur.”
Hoewel België volgens Van Houten echt een kleurenland is, biedt Maco Beschläge ook in Nederland gekleurde scharnieren aan. “Wit en zwart zijn daarbij het populairst, al blijft Nederland een land van zilverkleurig hang- en sluitwerk.”

Doorontwikkeling
“Wij willen met onze producten aansluiten op de vragen vanuit de markt. Daarom richten we ons nu op het verder doorontwikkelen van ons Titan-gamma. Met nieuwe kleuren, afmetingen en coatings. Zo komen we ook met een nieuwe finish die extreem corrosiewerend is. Met name geschikt om te gebruiken aan de kust of in een accoya-omgeving”, aldus Oosterhoorn.
Bij Breuer & Schmitz zijn de kleuren zwart en wit – net als bij Maco Beschläge – sterk in opkomst. Drost: “We zien eigenlijk door heel Europa dat messing zijn beste tijd gehad heeft. Die kleur komt ongetwijfeld wel weer een keer terug, maar zwart, wit en edelstaal scoren op dit moment het best.”

Eigen productie
Door ook steeds meer maatvarianten aan te bieden weten de producenten hun aanbod uit te breiden op basis van bestaande modellen. Groot voordeel daarbij zijn de eigen productiefaciliteiten waardoor de fabrikanten snel kunnen schakelen. “Onze productielocatie in Veenendaal biedt ons veel flexibiliteit in ontwikkeling en productie. Daardoor kunnen we snel op trends inspelen”, aldus Oosterhoorn.
“Nog afgezien van dat we scharnieren desgewenst per stuk kunnen produceren, zie je dat steeds meer klanten kiezen voor een Europese leverancier. Corona heeft geleerd dat afhankelijkheid van landen als China en India grote risico’s met zich mee brengt. Bovendien is alles wat je van dichtbij haalt duurzamer, de footprint is immers een stuk kleiner”, zegt Drost.
Een bewering die overigens door Van Lieshout wordt tegengesproken. “Onze scharnieren worden in China geproduceerd, maar we hebben exact dezelfde footprint als Europese fabrikanten.”

Grillige markt
Hoewel het nog niet echt duidelijk is wat de gevolgen van corona en de PFAS-crisis zullen zijn voor de bouwsector, voorziet Gijs-Bert Drost van Breuer & Schmitz zwaar weer. “Daar krijgen we allemaal wel een tik van mee, zowel in de woning- als de utiliteitsbouw. Zeker in 2021 verwacht ik daar de gevolgen wel van. De bouw is een grillige markt, dat hebben we tijdens eerdere crises ook gezien.” Het is volgens Drost belangrijk dat de overheid samen met de sector maatregelen neemt om de gevolgen te beperken. “Nu wordt er vooral ad hoc gereageerd en daardoor loop je achter de feiten aan. We kunnen nu al voorzien dat er problemen gaan komen, ook voor ons als toeleverende partijen.”

Betere verdeling van scharnieren
Is de traditionele verdeling van twee scharnieren boven, een in het midden en een onder wel de juiste? Die vraag was voor Kegro Deuren aanleiding om samen met scharnierenproducenten onderzoek te doen. “Het lijkt misschien logisch om bovenin twee scharnieren te plaatsen, maar dat betekent in de praktijk dat je aan de onderzijde een probleem krijgt. Want die krijgt ook te maken met extra krachten, zeker in het geval van openslaande deuren”, zegt Jeroen Lückers, technisch en innovatiemanager bij de deurenfabrikant. De gevolgen van die onevenredige verdeling resulteert vaak in een deur die onderaan in elkaar zakt. “Het ene scharnier daar en het hout daarachter moeten het allemaal zelf doen met het inzakken tot gevolg. Daarop hebben wij gekeken of we tot een betere en meer evenredige verdeling van de scharnieren kunnen komen, zonder extra scharnieren te plaatsen.”
Twee boven en twee beneden
Door bovenin twee scharnieren te handhaven en het scharnier in het midden naar beneden te plaatsen ontstaat een betere krachtenverdeling. Lückers: “Met die verdeling worden zowel de horizontale als verticale trekkrachten beter opgevangen. En door de afstand tussen de twee scharnieren boven en beneden iets te vergroten, waarborgen we in het midden van de deur ook voldoende stabiliteit.” Kegro Deuren heeft afgelopen halfjaar samen met Themans Hang- en Sluitwerk onderzoek gedaan naar die verdeling. “Vooral bij houten deuren kan het problemen voorkomen. Daar speelt dat je een statisch element en een bewegend element combineert. Het scharnier is op zich sterk zat, maar van het hout weet je niet hoe het zich gedraagt. Het is niet vormvast bij drukbelasting en krimpt of zet iets uit bij weersverandering. Die onvoorspelbaarheid zorgt ervoor dat een scharnier met 120 kilo draaglast toch leidt tot uithangende deuren in de traditionele verdeling.”
Voorschrijven
Als partner in het onderzoekstraject is Themans Hang- en Sluitwerk enthousiast over de resultaten van de test. “Een student van de TU Twente heeft bij ons het onderzoek uitgevoerd en wij waren positief verrast over de uitkomsten van de meetopstellingen. We zijn zelfs zo overtuigd van het succes van de nieuwe verdeling dat we het in onze nieuwe technische documentatie gaan voorschrijven. Het biedt meer stabiliteit en daarmee meer kwaliteit en gemak”, zegt Bert van Lieshout, managing director van Themans Hang- en Sluitwerk. Om de voordelen van de nieuwe scharnierverdeling verder te onderzoeken, wil Themans samen met Kegro Deuren kijken hoe een deur zich houdt bij gebruik van een deurdranger of deurstop. “Dan komen er andere krachten op de deur en ook die willen we graag testen met de nieuwe verdeling.”
Rekenregels
Volgens Jeroen Lückers is er op het gebied van normering de nodige onduidelijkheid, vooral als het gaat om de onderbouwing van de geldende normen. “Neem de BRL 0803 voor houten buitendeuren. Die gaat uit van drie scharnieren en een eventuele vierde scharnier dient altijd bovenin te worden geplaatst. Maar de basis van de rekenregels achter dit advies ontbreekt. Eigenlijk kan niemand exact zeggen waarop dat is gebaseerd.”
Kegro Deuren heeft de afgelopen maanden gemerkt dat er binnen de branche welwillend wordt gereageerd op het onderzoek en initiatief. “Het gaat ons niet om meer scharnieren op een deur te krijgen, maar om een betere verdeling van de krachten op een deur. Voor een naar binnen draaiende deur volstaan drie scharnieren vaak, maar vooral voor de naar buiten draaiende en openslaande tuindeuren geldt vier scharnieren, met twee onder en twee boven, als advies.”

Dit artikel staat in de rubriek Trends in de Ramm en Deur september editie 5-2020.
Tekst
Geert Hilferink Foto’s AXA Stenman; Maco; Simonswerk; Breuer & Schmitz; Themans

Hier uw advertentie?
Bel +31 (0)73 503 35 44.