Digitale techniek voor duurzame en circulaire kozijnen

Digitale techniek voor duurzame en circulaire kozijnen

Duurzaam onderhoud met Vihrea en FIS
De ramen- en deurenbranche onderzoekt al enige jaren de kansen van digitale techniek bij kozijnonderhoud. Het op Building Holland gepresenteerde Vihrea-concept gebruikt een chip in het kozijn met daarop alle bestek- en onderhoudsgegevens. Ook de VMRG heeft interesse in de materie: in een FIS-pilot onderzoekt de branchevereniging samen met een aantal marktpartijen de mogelijkheid om kozijnen digitaal te monitoren en bijvoorbeeld bewegingscycli van ramen of scharnieren te registreren. Vihrea werd in april op Building Holland geïntroduceerd als een duurzaam onderhoudsconcept voor houten ramen, deuren en kozijnen. Vihrea is een initiatief van AGC, AKZO, BSW, Deventer, Duco, Finti, Frencken, Holonite, Hoppe, Roto-Frank en Soudal. Het onderhoudsconcept stoelt op twee pijlers: het gebruik van gemodificeerd Fintihout en de inzet van digitale techniek. Carlo van Pelt van TechAlive! is woordvoerder van Vihrea: “Duurzaamheid is een cruciaal aspect van ons concept. We gebruiken binnen Vihrea-naaldhout uit Finse productiebossen dat door een speciale modificatie betere isolatie-eigenschappen krijgt en minder onderhoud nodig heeft.” 
Digitale techniek is de tweede belangrijke drager binnen het concept. Vihrea-kozijnen worden tijdens de productie voorzien van een chip. Van Pelt: “Alle data van een specifiek kozijn worden opgeslagen in een NFC-chip in dat kozijn. Als een bij Vihrea aangesloten fabriek een opdracht van een klant krijgt, staat in de chip voor elk kozijn de afmetingen, het bestek, de producten die in het kozijn verwerkt zijn, de RAL-kleur, de gebruikte lijm, dichtingen, et cetera. De chip heeft een open protocol, maar is wel beveiligd.” Met een door Vihrea ontwikkelde app kan de chip aan het kozijn met de telefoon worden uitgelezen.

Huwelijk van duurzaamheid en digitale techniek
Het doel van Vihrea’s huwelijk van duurzaam hout en digitale techniek is om te besparen op renovatie- en onderhoudskosten dankzij een adequater management van onderhoudscycli. Van Pelt: “Alle informatie op de NFC-chip is ook beschikbaar in de software die we aan die klant leveren. Daarmee heeft de eigenaar van het kozijn alle data van het kozijn digitaal voorhanden. Die informatie kan hij gebruiken bij het inplannen van onderhoud. Bij glasschade bijvoorbeeld, weet de eigenaar meteen welk glas er in het kozijn moet, welke kit moet worden gebruikt. Die informatie kan hij in een handomdraai doorspelen aan de partij die voor hem het onderhoud aan dat kozijn doet. Niemand hoeft op locatie nog het kozijn in te meten.” In de Vihrea-app kan het onderhoudsbedrijf ook aangeven welk onderhoud het heeft uitgevoerd. Van Pelt: “Zo is van dat ene, specifieke kozijn altijd de complete onderhoudshistorie up to date.” De Vihrea-chip is geen sensor die aan het kozijn data monitort, zoals bewegingscycli van draaiende delen of temperatuur en luchtvochtigheid. Volgens TechAlive! kan een dergelijke sensor wel in de timmerfabriek in een kozijn worden meegeplaatst.

FIS-pilot
Twee maanden voor de marktintroductie van Vihrea, ging in Utrecht een FIS-pilot van start waarin eveneens alles draait om digitale informatie-overdracht bij kozijnen, ramen en deuren. Twee bestaande woningen op de Eneco EnergyCampus in Utrecht kregen kozijnen met NFC-chips en QR-codes. FIS (Facade Identification System) is een initiatief van de VMRG, SlimLabs, Root, Tagologic, Alkondor Hengelo, Hermeta Gevelbouw, Aluprof, Kawneer, Schüco en SAPA. Namens Alkondor Hengelo is Martijn Veerman bij de pilot in Utrecht betrokken: “Het mooie aan FIS is, dat elk gevelproduct uniek wordt gemaakt en dus een individuele code krijgt. In de pilot hebben we op elk kozijn zowel QR-codes als NFC-chips gemaakt. Die staan in verbinding met een applicatie als ze worden gescand. De NFC-chip of QR-code kan met een smartphone worden uitgelezen. De app maakt alle data toegankelijk voor de verschillende gebruikers: eigenaars, bewoners, gevelbouwers en onderhoudsbedrijven. Zij beschikken dus allemaal over de data en de gebruikshistorie van de individuele gevelproducten.”

Sensors
Met IFC-modellen die uit BIM worden gegenereerd, wordt een 3D-representatie van het kozijn in het gebouw getoond. Die toont ook allerlei informatie over het kozijn, zoals de prestaties, een materialenpaspoort, contactinformatie van de leverancier, garantievoorwaarden, onderhoud- en beheervoorschriften en instructies voor de montage en demontage van het kozijn. In de FIS-pilot wordt bovendien gebruikgemaakt van SmartWindow-sensoren van Physee. Deze monitoren luchtdruk, zonlicht en temperatuur. Met die data kan men de zonwering aansturen en de isolatiewaarde van het glas meten. Veerman: “De informatie die we met de sensoren verzamelen, koppelen we aan inspectielijsten waarmee je als gebouweigenaar keuringen voor oplevering, beheer en onderhoud kunt uitvoeren en de onderhoudshistorie van een raam, deur of kozijn in beeld hebt. Hiermee vergroten we de ‘restwaarde’, omdat we een soort APK-boekje mee kunnen leveren als het gevelproduct elders wordt hergebruikt. In de auto-industrie is zo’n onderhoudsboekje van groot belang voor de dagwaardebepaling. Dit zullen we straks in de gevelindustrie ook krijgen.”

Circulariteit
Binnen de FIS-pilot is circulariteit een belangrijk item. Veerman: “Net als in de nog lopende pilot met leasegevels aan het EWI-gebouw van de TU in Delft, draait het op de EnergyCampus in Utrecht om de insteek dat de gevelleverancier eigenaar van de gevel blijft. Het idee achter FIS is dat je de complete levenscyclus van een gevel identificeerbaar maakt. Als een gevelbouwer dankzij digitale monitoring precies de technische staat van een gevel kan aflezen, is ook inzichtelijk wat met die gevel nog mogelijk is op gebied van hergebruik of recycling. Inzet is het sluiten van de grondstofketen.”

Fintihout
Het Vihrea-concept maakt gebruik van Fintihout. Dit Scandinavisch naaldhout uit productiebossen wordt met een warmtebehandeling gemodificeerd om betere eigenschappen te krijgen dan tropisch hardhout. Volgens een SHR-test scoort Finti dankzij die modificatie een isolatiewaarde van 0,095 lambda. Vihrea-kozijnen, -ramen en -deuren worden geproduceerd door cradle-to-cradle-gecertificeerde timmerfabrieken, volgens vaste specificaties van componenten en materialen. De meeste van die componenten zijn C2C-gecertificeerd. Vihrea streeft momenteel naar een C2C-certificering voor complete Vihrea-elementen.

Twintig procent minder onderhoudskosten
Digitale techniek in en aan kozijnen: helemaal nieuw is het niet. Al in 2016 ontwikkelden Weijman Vastgoedonderhoud uit Veenendaal, RFID-bedrijf Agillox en SHR een onderhoudssensor voor kozijnen. Dat apparaat bestaat uit een sensor die temperatuur en luchtvochtigheid in de kozijnholte meet, plus een chip voor het registeren en verzenden van meetgegevens. Weijman deed tests met de techniek in Amersfoort-Vathorst en in Utrecht Overvecht-Noord. Volgens berekeningen zou de inzet van de sensoren leiden tot een reductie van 20 procent aan onderhoudskosten op meerjarenonderhoud.

Gevels leasen
De Facade Research Group van de faculteit Bouwkunde aan de TU Delft voert sinds 2016 een pilot uit aan de gevel van het EWI-gebouw van de universiteit, waarbij wordt onderzocht of het leasen van gevels leidt tot circulariteit in de gevelindustrie en tot het sluiten van de grondstofketen. Looptijd van de pilot: drie jaar.Dat sluiten van de keten kan volgens de TU met een demontabele, herbruikbare gevel binnen een leaseconstructie. In zo’n constructie is de gevel niet het gefixeerde antwoord op een vraag die aan het begin van de levenscyclus van het gebouw éénmaal gesteld is, maar een demontabele en herbruikbare schil die een gevelbouwer tussentijds kan optimaliseren en die hij aan het einde van de levenscyclus van een gebouw terugneemt. Aan de gevel van het EWI-gebouw bevinden zich tot 2019 vier varianten van een leasegevel – van een eenvoudig basismodel tot twee geavanceerde high end-oplossingen. De volgende FIS-stap is inmiddels ook al bekend: het vervangen van 3000 vierkante meter gevel van het CTIG-gebouw aan de TU door een leasegevel. Dit project zit nog in de ontwerpfase.

Tekst Hans Fuchs Beeld Vihrea; Alkondor Hengelo

Wilt u een abonnement op Raam en Deur? Maak dan gebruik van de link: www.raamendeuronline.nl/abonneren

 

 

Hier uw advertentie?
Bel +31 (0)73 503 35 44.